De boeren waren toch al heel goed bezig met het verminderen van de stikstofuitstoot? Hoe zit het met andere bronnen?

  • De stikstofuitstoot ligt al lange tijd veel te hoog.
  • Sinds de eeuwwisseling is er weinig vooruitgang meer geboekt, vooral bij de landbouw.
  • De boeren zijn nu verantwoordelijk voor 70% van alle binnenlandse stikstofdepositie.

De precieze bronnen en eigenschappen van ammoniak (NHX) en stikstofoxiden (NOX) zijn niet hetzelfde. Ammoniak (NHX) is het grootste probleem voor de natuur, omdat het vrij snel en lokaal neerslaat. Meer dan 90% van alle Nederlandse ammoniakuitstoot komt uit de landbouw. Deze twee feiten zijn samen de reden dat er veel nadruk gelegd wordt op de rol van boeren bij de stikstofcrisis. NOX is vooral afkomstig uit de transportsector en de industrie. Nederland stoot hiervan ook extreem veel uit, maar omdat het niet zo snel neerslaat, speelt het een minder grote rol bij de stikstofcrisis.

Hierboven staat weergegeven hoeveel stikstof (NHX en NOX) per hectare neersloeg in de loop der jaren. Dit liep in de jaren 90 vrij snel terug, maar is na 2000 vrijwel geheel gestagneerd en sinds 2010 zelfs licht gestegen. Dat zit ‘m grotendeels bij de landbouw. De boeren zijn in totaal verantwoordelijk voor 70% van alle stikstofdepositie van binnenlandse herkomst nu.

Op het eerste gezicht lijkt buitenlandse stikstof ook een erg grote categorie, maar vergeet niet dat Nederland véél meer stikstof laat overwaaien naar Duitsland en België dan andersom. Vier keer zoveel, om precies te zijn.

Deze grafiek betreft trouwens een landelijk gemiddelde waar in de praktijk best wat variatie in zit. Op de kaart hieronder zie je in welke beschermde gebieden de stikstofneerslag botst met natuurbehoud (hoe roder, hoe ernstiger).

Hoe verhoudt Nederland zich trouwens tot andere landen? Nederland is de onbetwiste stikstofgigant van Europa, zowel qua ammoniak (NHX) als qua stikstofoxide (NOX). Voor de onderstaande depositiekaarten van het EMEP geldt wederom hoe roder, hoe ernstiger.


Overigens het een misvatting dat dit debat alleen hier speelt. In België vinden vergelijkbare boerenprotesten plaats en het dichtbevolkte Noord-Italië is koning stikstofoxide (NOX). In mei 2022 deed het Hof van Justitie van de Europese Unie daar nog uitspraak over.

MEER WETEN?
De vliegende geest (Erisman, 2000)
Stikstofdepositie, 1990-2020 (RIVM, 2022)
Herkomst van stikstofdepositie, 2018 (RIVM, 2019)
Stikstofemissies naar lucht (CBS, 2020)
Inzichten stikstofdepositie op natuur (Gies et al., 2019)
Transboundary particulate matter, photo-oxidants, acidifying and eutrophying components (EMEP, 2021)