Een derde van het decennium ligt alweer achter ons, de klimaat- en natuurdoelen van 2030 naderen gestaag. De verkiezingen dit jaar zullen dan ook een grote impact hebben op deze dossiers. Denk in het stemhokje dan ook na over deze vijf aandachtspunten.
#1: Waterpeil: hoger is beter!
Je zou er haast geen erg in hebben, maar in 2023 gaan we ook naar de stembus voor de waterschappen! Bij waterbeheer denken we in Nederland al snel aan onze eeuwige oorlog tegen het water. Het is erg intuïtief om daarom je stem te geven aan een partij die het grondwaterpeil ‘gewoon’ lekker laag wil houden en die regenwater zo snel mogelijk naar zee stuurt. Klinkt wel zo veilig, toch?
Dat werkte honderd jaar geleden misschien, maar tijden veranderen. Iedere zomer worstelt Nederland juist met watertekorten, met verpeste oogsten en natuurschade tot gevolg. Wanneer we in het najaar onze neerslag direct op de rivieren afwentelen, riskeren we daarmee dijkdoorbraken en overstromingen. Om deze problemen het hoofd te bieden, moeten we water juist beter vasthouden in het landschap! Een hoger grondwaterpeil is hiervoor van groot belang.
#2: Landbouw anno nu
Lange tijd was Nederland trots op zijn landbouw, maar in de 21ste eeuw kunnen we niet langer negeren dat onze manier van boeren een enorme tol eist van het klimaat en de natuur. We importeren reusachtige hoeveelheden stikstof van dubieuze herkomst, die we vervolgens hoofdzakelijk gebruiken om andere Europese landen van spotgoedkoop vlees en zuivel te voorzien. Om zware machines te gebruiken en traditionele gewassen te verbouwen, houden we het grondwaterpeil in grote delen van Nederland kunstmatig laag, met zomerse droogtes en bodemdaling tot gevolg. Zelfs de boeren profiteren tegenwoordig amper van dit stelsel, met torenhoge schulden in de hele landbouwsector.
Deze uitzichtloze impasse is nergens voor nodig. Vlees kunnen we tegenwoordig veel milieu-vriendelijker produceren dankzij de uitvinding van kweekvlees. Bijkomend voordeel is dat we zo onze weilanden kunnen gaan gebruiken om mensen te voeden in plaats van koeien! Onderzoeksinstituten hebben inmiddels jarenlange ervaring met de teelt van moerasplanten voor de laaggelegen delen van Nederland. Als we meer gebruik gaan maken van polyculturen en meerjarige gewassen, vermindert dat ook onze afhankelijkheid van stikstof. Zo kan Nederland eindelijk weer trots zijn op de agrosector. Het enige dat nodig is, is een bewind dat dit aandurft en aanmoedigt.
#3: Urgente energietransitie
Wie Nederland zegt, zegt windmolens. We zijn trots op de monumentale bouwwerkjes in onze polders en vinden doorgaans dat we al érg veel geïnvesteerd hebben in de moderne variant ervan. De realiteit is anders: Nederland is juist de Europese hekkensluiter op het gebied van groene energie. Als we extreme klimaatverandering willen voorkomen, moet de energietransitie toch echt sneller. Check hoe jouw partij naar keuze dit wil bewerkstelligen. Hebben ze hier wel serieus over nagedacht? Als ze vooral inzetten op zon en wind, waar willen ze dat dan kwijt en hoe willen ze omgaan met de wisselvallige beschikbaarheid ervan? Als ze biomassa willen verbranden, hoe willen ze dat dan duurzaam oogsten? Als ze voor kernenergie gaan, wat is dan hun plan voor het afval?
#4: Decentraal energieverbruik
Een écht klimaatneutrale samenleving gaat verder dan het vergroenen van het stroomnet. Het lastigste aspect van de energietransitie is misschien wel de energie die we decentraal opwekken: de benzine in vrachtwagens en het gas in cv-ketels. Overschakelen op elektriciteit is een goede start – denk aan elektrische auto’s en verwarmingen. Dat betekent wel dat we nú al moeten investeren in toekomstbestendige hoogspanningskabels en laadpalen. Toch heeft ook dat zijn beperkingen: er bestaat bijvoorbeeld nog geen (duidelijke) oplossing voor vrachtschepen en vliegtuigen. Heeft jouw voorkeurspartij nagedacht over hoe we ons land kunnen klaarstomen voor een écht CO2-neutrale maatschappij?
#5: Ecologische verbindingen
Onze Natura 2000-reservaten zijn het kloppende hart achter de ecosysteemprocessen in Nederland, maar nog altijd worstelen ze enorm met versnippering. Dat maakt de natuur erg kwetsbaar voor extreem weer, inteelt en verstoring van buitenaf. Paradoxaal genoeg willen sommige partijen deze versnippering bestrijden door de snippers domweg op te heffen, zoals we vorige week zagen in de Gelderse Achterhoek. Een daadwerkelijke oplossing van het probleem is dat natuurlijk niet.
Vorig jaar ondertekenden de 196 lidstaten van de Verenigde Naties, waaronder Nederland, het Montréal-akkoord. Hiermee heeft de wereld afgesproken dat anno 2030 ieder land 30% van zijn landoppervlakte aan de bescherming van biodiversiteit moet wijden. Momenteel zit Nederland slechts op 20% – er mag dus best wat natuur bij! Op deze website van de Rijksoverheid kan je kijken welke Natura 2000-reservaten in jouw provincie bestaan. Noemt jouw partij naar keuze deze gebieden in hun plannen? Willen ze de verbinding daartussen herstellen of versterken? Noemen ze concrete voorstellen of initiatieven?
Welke partijen zijn het overwegen waard?
Meerdere wegen leiden naar Rome: er is geen ‘perfect’ verkiezingsprogramma voor natuur en klimaat. Toch zijn sommige standpunten onomstootbare eco-afknappers. Op basis van hun algemene verkiezingsagenda hebben wij, uitsluitend met oog voor natuur- en klimaatvraagstukken, de onderstaande driedeling gemaakt. Binnen hun blokken staan de partijen gerangschikt volgens deze peiling van I&O Research. Alleen partijen die landelijk kunnen rekenen op meer dan 1% van alle stemmen, hebben wij meegenomen.
Ik wil gedetailleerder advies!
Voorbij deze basale driedeling gaan persoonlijke waardeoordelen en afwegingen steeds zwaarder wegen. Hieronder staan een paar, maar zeker niet alle, verschillen tussen de groene partijen weergegeven. Groene vinkjes staan voor ‘eens’, rode kruisjes voor ‘oneens’ en oranje tildes voor ‘onduidelijk/misschien/genuanceerd’.
Als je ecologisch wil stemmen, zijn er ook een paar subtielere punten waarop je kan letten:
- Regering versus oppositie: hoe tevreden ben jij over het huidige beleid? Wil jij dat de Eerste Kamer de coalitie gunstig gestemd is, gun jij het huidige College van Gedeputeerde Staten nog een termijn, of zie je liever een gewijzigde koers? Van de ‘groene partijen’ maakt alleen D66 onderdeel uit van het huidige kabinet. In de meeste provincies besturen GroenLinks en PvdA ook.
- Partnerschappen: ook buiten regeringscoalities werken sommige groene partijen samen. Op landelijk niveau geldt dat het sterkst voor GroenLinks en PvdA, die één fractie willen vormen in de Eerste Kamer (en in Zeeland). Voor de waterschapsverkiezingen werken GroenLinks, D66 en Volt samen onder de naam ‘Water Natuurlijk‘.
- Voorkeursstemmen: een kandidaat die onderaan de kieslijst staat, maar veel specifieke stemmen ontvangt, kan zo alsnog verkozen worden. Vooral rondom de ‘grens’, het verwachtte aantal zetels, kan dit een groot verschil maken. Via voorkeursstemmen kan je steun betuigen aan kandidaten die een bepaalde expertise hebben of een bepaalde bevolkingsgroep vertegenwoordigen.
Zet je verdieping in partijkeuze voort!
- MijnStem stemwijzer (alle provincies en waterschappen)
- Kieskompas stemwijzer (alle provincies)
- ProDemos stemwijzer (Drenthe, Limburg, Noord-Brabant, Overijssel)
- kiesklimaat.nl (analyse van stemgedrag in de Tweede Kamer)
Of ga direct naar het algemene verkiezingsprogramma van de zes grote groene partijen.
