Weinig lagen van de overheid voelen zo stoffig en irrelevant als de Eerste Kamer en de Provinciale Staten. Meestal staat de senaat in de schaduw van de Tweede Kamer en laten we eerlijk zijn, weet jij wie jouw provincie momenteel bestuurt? Het is een klein wonder als de opkomst bij deze verkiezingen meer dan 50% is. En toch zijn dit misschien wel de belangrijkste verkiezingen van het decennium.
Nu of nooit
Niet alleen de wetenschap is onverbiddelijk: het besef dat we afhankelijk zijn van het milieu, is de laatste decennia wijdverspreid geraakt. Maar liefst 90% van Nederlanders ziet in dat het klimaat verandert en een overgrote meerderheid ziet het ook als een acuut probleem. Dat de natuur waardevol is, daar lijkt vrijwel niemand aan te twijfelen.
En toch verkeren veel eco-statistieken nog altijd in vrije val. De oppervlakte van het noordpool-ijs is sinds de jaren ’80 gehalveerd. Klimaatverandering heeft 50% van alle koraalriffen al vernietigd. Hier in Nederland sneuvelt hitterecord na hitterecord en worstelen we steeds vaker met natuurbranden. ’s Winters wordt de droogte afgewisseld door stortbuien en overstromingen langs de Maas. Sinds 1990 zijn we driekwart van alle unieke heidefauna verloren. Zelfs de rechtspraak wijst de laatste jaren steeds vaker naar de talloze verdragen en beloftes die geschonden worden door de aanhoudende uitzichtloosheid van de klimaatcrisis en stikstofcrisis.
Het voelt misschien niet zo, maar een derde van dit decennium ligt alweer achter ons. Het Europese klimaatdoel voor 2030, een CO2-afname van 55%, nadert gestaag. Dat geldt ook voor het Nederlandse stikstofdoel, een afname van 50%. Voor beide categorieën geldt dat we flink achterlopen op schema.
Het Parijs-akkoord werd zeven jaar geleden ondertekend, maar het is zeer waarschijnlijk dat over nog eens zeven jaar het oorspronkelijke doel van +1,5 °C wereldwijde opwarming zal sneuvelen. Van haalbaar naar onrealistisch: het is de zoveelste gebroken belofte. Als we willen voorkomen dat we tegen die tijd ook de ‘deadline’ van +2,0 °C verkwanselen, moet het roer nú om. Dat vergt wel een ongekende koerswijziging ten opzichte van de terughoudende doelstellingen en slome implementaties in Nederland sinds het sluiten van het Parijs-akkoord. En dat brengt ons tot deze verkiezingen.
We kunnen het ons niet veroorloven om te wachten tot de Tweede Kamerverkiezingen in 2025. In plaats daarvan moeten we dit jaar de verkiezingen ten volste benutten. De Eerste Kamer heeft de kracht om het nationale beleid te sturen. De Provinciale Staten hebben wezenlijke inbreng op de uitvoering van het natuurbeleid en het stikstofdossier. Goeddoeners, dierenvrienden, bomenknuffelaars, klimaatdrammers en ecoïsten: dit zijn júllie verkiezingen.
Informatieoorlog
Stoftotnadenken.nu heeft als doel om zoveel mogelijk mensen de kracht te geven om geïnformeerd te stemmen op 15 maart. Een verwarrend, complex en soms tegenstrijdig oerwoud aan informatie hebben we geprobeerd terug te brengen tot een een overzichtelijke ‘Q&A’ voor zowel de stikstof- als de klimaatcrisis. Een productief gesprek over rechtvaardige, eerlijke oplossingen begint immers bij transparante feiten en logica. Zorgwekkend genoeg ligt deze randvoorwaarde continu onder vuur. Dat waren we bij het wereldwijde klimaatdebat allang gewend, maar ook voor het stikstofdebat hier in de polder ligt desinformatie op de loer.
Begin 2020 kwam het Mesdag-Zuivelfonds met alternatieve stikstofcijfers, waarbij de natuurschade door de landbouw vele malen lager werd geschat dan bij de veelgebruikte RIVM-cijfers. Hun berekeningen rammelden aan alle kanten, dat was meteen helder. Ze rekenden bijvoorbeeld ook gebieden mee die niet (erg) gevoelig zijn voor stikstofneerslag, zoals het IJsselmeer en de Waddenzee. Na wat grondige herzieningen concludeerde ook Mesdag dat de RIVM-cijfers gewoon kloppen. Zo bombastisch als ze hun rapport presenteerden, zo stilletjes trok de organisatie hun bevindingen na een maand weer in. Het kwaad was echter al geschiet: tot op de dag van vandaag wordt over het boerenaandeel van de landelijke stikstofdepositie gedebatteerd en gespeculeerd.
En dan is er Stichting AgriFacts, een website die zichzelf omschrijft als een platform voor agrarische onderzoeksjournalistiek. Aan sterke headlines geen gebrek, zoals het artikel ”Geen verband tussen stikstof en staat van instandhouding natuur”. Vast redactielid Geesje Rotgers, co-auteur van de Mesdag-cijfers, trekt op basis van één trendlijn-loze scatter plot decennia aan wetenschappelijk onderzoek in twijfel. Dit artikel werd ruim twee jaar ná de bedriegelijke Mesdag-cijfers gepubliceerd, maar óók in deze ”analyse” duiken het IJsselmeer en de Waddenzee weer stilletjes op. Een oprechte vergissing? Of zit er meer achter?
Follow the Money bracht drie jaar geleden al vergaande belangenverstrengeling aan het licht. Naast ”fact checker” is Rotgers bijvoorbeeld ook woordvoerder van de Producenten Organisatie Varkenshouderij, een agrarische belangenlobby. Financieel zijn Mesdag en AgriFacts volledig afhankelijk van donaties uit de landbouwindustrie. Mesdag en AgriFacts staan daarnaast allebei onder controle van Jan Cees Vogelaar, een man die Follow the Money omschrijft als ”zwaargewicht binnen de landbouwsector.” Eens begonnen als boer, later een topman bij grote bedrijven en organisaties, waaronder ook de landbouwlobby LTO (Land en Tuinbouworganisatie). Vogelaar stond in 2021 bij de Tweede Kamerverkiezingen zelfs op de kieslijst van JA21.
Als je naar de lage kwaliteit van dit soort ”onthullingen” kijkt, zie je dat deze verlengstukken van de boerensector niet zo zeer ”kritisch denken en zorgvuldig rapporteren” bevorderen, maar hun bedrijfsreclame proberen te vermommen als wetenschap. Miljardenconcerns proberen het publiek debat met nepnieuws en halve waarheden te verlammen om zo hun eigen belangen veilig te stellen. Vecht terug met kennis.
